Anayasa Mahkemesi, Ford Motor Company'nin Türkiye'de yaptığı
yatırımlar nedeniyle yararlandığı yatırım indirimi tutarları
üzerinden uluslararası ikili çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmasına
aykırı olarak fazladan gelir vergisi kesintisi yapılması nedeniyle
mülkiyet hakkının ihlal edildiği iddiasını kabul edilebilir buldu.
Anayasa Mahkemesinin konu ile ilgili kararı Resmi Gazete'de
yayımlandı.
Başvuran Ford Motor'un ABD'de mukim olup Türkiye’de kurulan
Ford Otomotiv Sanayi Anonim Şirketinin (Ford Otomotiv) %41,04 oranında
ortağı olduğu belirtilen kararda, "Ford Otomotiv, 2008 vergilendirme
döneminde 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun
geçici 61. maddesi hükmüne istinaden yatınm indiriminden yararlanmış
bu indirim üzerinden tevkifat yoluyla %19,8 oranında gelir vergisi
ödemiştir. İzleyen vergilendirme dönemlerinde Ford Otomotivin 2008
vergilendirme dönemi kârı ortaklara dağıtılmıştır." denildi.
Ford Motor tarafından, ABD ile Türkiye arasında imzalanan 28/3/1996
tarihli Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri
Hükümeti Arasında Gelir Üzerinden Alman Vergilerde Çifte
Vergilendirmeyi Önleme ve Vergi Kaçakçılığına Engel Olma Anlaşması
(ÇVÖA) ve bu tür anlaşmalara ilişkin 1 seri No.lu ÇVÖA Genel Tebliği
(Genel Tebliğ) hükümleri gereği, ÇVÖA'nın 10. maddesinde belirtilen
%15 oranım aşan tevkifat tutarına ilişkin 9.738.652,46 TL farkın
iadesi istemiyle Ford Otomotivin bağlı bulunduğu vergi dairesine
4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca
düzeltme başvurusunda bulunulduğu kaydedildi.
Düzeltme isteminin zımnen reddi üzerine Maliye Bakanlığına şikâyet
başvurusunda bulunulduğu ve bu başvurunun da zımnen reddedildiği ifade
edildi.
Düzeltme ve şikâyet başvurusunun reddine ilişkin işlemin iptali
talebiyle başvurucu tarafından İstanbul 1. Vergi Mahkemesinde
(dava açıldığı belirtilerek, d Dava dilekçesinde, ÇVÖA'mn 10. maddesi
uyannca ortaklara dağıtılan kâr payının %15 oranında vergilendirilmesi
gerektiği ileri sürülmüş ve bu oranı aşan 9.738.652,46 TL'nin iadesine
karar verilmesinin istendiği kaydedildi.
Mahkemenin 28/11/2011 tarihli kararıyla davayı reddettiği
hatırlatılarak, şu bilgiler verildi:
"Kararın gerekçesinde 213 sayılı Kanun'da yer alan vergilendirme
hatalarının düzeltilmesine ilişkin yolun sadece tartışmaya mahal
bırakmayacak derecede açık vergi hatalarını kapsadığı, kanun
hükümlerinin yorumlanmasını gerektiren hukuki hatalan kapsamadığı
belirtilmiştir. Gerekçenin devamında yatırım indirimi üzerinden
yapılan %19,8 oranındaki stopajın temettü vergilendirmesi niteliğinde
olup olmadığının ilgili hukuk kurallarının yorumlanmasını gerektirdiği
vurgulanmış ve bu iddianın "düzeltme ve şikâyet yolu" kapsamında
incelenemeyeceği açıklanmıştır.
Başvurucunun Mahkeme kararma yönelik temyiz istemi, Danıştay
Dördüncü Dairesinin (Dördüncü Daire) 12/4/2013 tarihli kararıyla
reddedilmiştir. Ancak Dördüncü Daire, Mahkeme kararından farklı olarak
uyuşmazlığın esasını incelemiş ve temyiz istemini, stopajın hukuka
uygun olduğu gerekçesine dayanarak reddetmiştir.
Dördüncü Daire, yatırım indirimi üzerinden yapılan stopajın
temettü geliri üzerinden yapılan bir kesinti niteliğinde olup
olmadığını irdelemiştir. Sermaye şirketlerinin kazancının
vergilendirilmesinden sonra varsa ortaklara dağıtılan kârın da aynca
ortağın kazancı olarak vergilendirileceğini hatırlatan Dördüncü Daire,
kurum kazancı üzerinden vergi alındığı durumlarda vergilendirilenin
kurum kazancı mı yoksa ortağın kazancı mı olduğunun belirlenmesinde
kazancın kurum bünyesinde kalıp kalmadığı hususunun da önem taşıdığım
ifade etmiştir.
Kararda 193 sayılı Kanun'un 75. maddesinin ikinci fıkrasının 4.
bendine göre menkul sermaye iradının, yıllık veya özel beyanname veren
kuramların indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kuram kazancından,
hesaplanan kuramlar vergisinin düşülmesinden sonra kalan kısmı ifade
ettiği açıklanmıştır. 22/7/1998 tarihli ve 4369 sayılı Kanun ile
anılan bentte yapılan değişiklikle tam mükellef kuramlar yönünden
gelir vergisi tevkifatmm kârın dağıtılması şartına bağlandığı ifade
edilen kararda, dar mükellefler yönünden ise kâr dağıtılsın ya da
dağıtılmasın gelir vergisi tevkifatının yapılması gerektiği
vurgulanmıştır.
Dördüncü Daire 193 sayılı Kanun'un 94. maddesinin birinci
fıkrasının (6) numaralı bendinin (b-ii) alt bendinde, 23/11/2000
tarihli ve 4605 sayılı Kanun'un 4. maddesiyle yapılan değişiklikle
yatırım indirimi istisnasının da tevkifata tabi tutulduğunu
hatırlatmıştır. Yatırım indirimi istisnası uygulamasının 9/4/2003
tarihli ve 4842 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırıldığına işaret
eden Dördüncü Daire, daha önceki müracaatlara istinaden düzenlenen
teşvik belgeleri kapsamındaki yatırım indirimi harcamalarına yönelik
olarak 193 sayılı Kanun'un geçici 61. maddesinin ihdas edildiğinin
altım çizmiş ve anılan madde uyarınca, önceki dönemlerden devreden
yatının indiriminden yararlanan kazançlar üzerinden -dağıtılsın ya da
dağıtılmasın-% 19.8 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılması
gerektiğini ifade etmiştir.
ÇVÖA'da tanımlanan "temettü" kavramını da yorumlayan Dördüncü
Daire, ÇVÖA'da yapılan tanıma göre temettüden söz edilebilmesi için
gelirin elde edilmesi gerektiğini ifade ettikten sonra olayda henüz
kurum bünyesindeyken vergilendirilen kazancın kâr payı geliri
olduğunun kabulü gerektiği sonucuna ulaşmıştır. Dördüncü Daire sonuç
olarak yatırım indirimi üzerinden yapılan %19,8 oranındaki stopajın
temettü vergilendirmesi niteliğinde olmadığından ÇVÖA'da temettü
gelirleri için belirlenen %15 oranı aşan kısmının iadesi istemiyle
yapılan başvurunun reddine ilişkin işlemin hukuka aykırı olmadığı
kanaatini açıklamıştır.
Başvurucunun karar düzeltme talebi, Dördüncü Dairenin 26/5/2014
tarihli kararı ile reddedilmiştir. Bu karar, başvurucu vekiline
22/7/2014 tarihinde tebliğ edilmiştir.
Başvurucu 19/8/2014 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur."
Mahkeme süreciyle ilgili bilgilerin verildiği kararın Hüküm
bölümünde şu ifadeler kullanıldı:
"HÜKÜM Açıklanan gerekçelerle
A. Kamuya açık belgelerde başvurucunun kimliğinin gizli tutulması
talebinin REDDİNE OYBİRLİĞİYLE,
B. Başvurunun mülkiyet hakkı kapsamında İNCELENMESİNE M. Emin
KUZ'un karşıoyu ve OYÇOKLUĞUYLA,
C. Mülkiyet hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL
EDİLEBİLİR OLDUĞUNA M. Emin KUZ'un karşıoyuve OYÇOKLUĞUYLA,
D. Anayasa’nm 35. maddesinde güvence altına alman mülkiyet
hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE M. Emin KUZ'un karşıoyu ve OYÇOKLUĞUYLA,
E. Kararın bir örneğinin mülkiyet hakkının ihlalinin sonuçlarının
ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere Danıştay
Dördüncü Dairesine (E.2012/2242) GÖNDERİLMESİNE,
F. 206,10 TL harç ve 1.800 TL vekâlet ücretinden oluşan toplam
2.006,10 TL yargılama giderinin BAŞVURUCUYA ÖDENMESİNE,
G. Ödemenin, kararın tebliğini takiben başvurucunun Maliye
Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına,
ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme
tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,
H. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE
26/10/2017 tarihinde karar verildi."

Foreks Haber Merkezi ( haber@foreks.com )
http://www.foreks.com
http://twitter.com/ForeksTurkey