SABANCI GRUBU, TURKIYE’NIN ENERJIDEKI BASA GURESEN OYUNCULARINDAN BIRI. 2005
YILINDA CIZDIGI STRATEJIYE UYGUN OLARAK BU ALANDAKI AGIRLIGINI GIDEREK ARTIRMA
YOLUNDA. SABANCI GRUBU, ENERJISA CATISI ALTINDA HALEN ENERJININ URETIM, DAGITIM
VE TICARET AYAKLARINDA OLDUKCA ETKIN BIR KONUMDA. VE 2015 YILI ICIN BELIRLENEN
5 BIN MEGAWATT’LIK (MW) KURULU GUC HEDEFLERINI GARANTIYE ALMIS GORUNUYOR. VE
YENI ORTAGI E.ON’LA 2020 YILI ICIN CIZDIGI DAHA BUYUK HEDEFLERE DOGRU YELKEN
ACMAYA HAZIRLANIYOR. SABANCI HOLDING ENERJI GRUBU SELAHATTIN HAKMAN’A, DUNYADA
VE TURKIYE’DE ENERJININ BUGUNUNU, GELECEGINI VE SABANCI’NIN YAPTIKLARINI,
YAPACAKLARINI SORDUK:

TURKIYE’NIN ENERJI DURUMUNU NASIL GORUYORSUNUZ?

TURKIYE ENERJI ITHALATCISI DURUMUNDA VE MAALESEF BIZIM GIDEREK ARTAN KENDI
TALEBIMIZI KARSILAYACAK DOGAL KAYNAKLARIMIZ YOK. TURKIYE’NIN BUGUNKU ENERJI
TUKETIMINE BAKTIGIMIZDA DUNYA ORTALAMALARINDAYIZ, GEREK ENERJI TUKETIMINDE
GEREK ELEKTRIK TUKETIMINDE. BU NE DEMEK? OECD’NIN, YANI OECD’YI GELISMIS
ULKELER GRUBU OLARAK DUSUNURSEK 3’TE 1’I SEVIYESINDE TURKIYE’NIN KISI BASI
ENERJI TALEBI. BIZ 10 SENE SONRA DUNYANIN EN BUYUK 10 EKONOMISINDEN BIRI
OLACAGIZ, REFAH SEVIYEMIZ ARTACAK DIYE BAKIYORSAK TURKIYE’NIN ENERJI TALEBI DE
KACINILMAZ OLARAK ARTACAK. YANI 3 MISLINE KATLATIP OECD SEVIYESINE CIKMASA BILE
ONUMUZDEKI 10 SENEDE 2 MISLINE KATLANACAK ENERJI TALEBI. TURKIYE BUNLARI BIR
SEKILDE KARSILAMAK ZORUNDA… BUNLARI BUTUN BU DEGISEN DUNYA DENGELERI ICINDE EN
DOGRU NASIL KARSILAYABILIR, BUNUN TERCIHLERINI YAPMAK ZORUNDA.

NASIL OLACAK BU IS?

HUKUMETIN STRATEJI BELGELERINDE DE VURGULANAN, MUMKUN
OLDUGUNCA YERLI KAYNAKLARI SONUNA KADAR KULLANMAK COK ONEMLI. HIDROLIK, RUZGAR
VE KOMUR KAYNAKLARINI HIZLI BIR SEKILDE EKONOMIYE KAZANDIRMAK ZORUNDAYIZ. BU
ARADA REKABETCILIGE DE DIKKAT ETMELIYIZ. BIR KERE HER TURLU ENERJI KAYNAGININ
MALIYETINE GORE FIYATLANDIRILMASI LAZIM. YANI SIZ BIRTAKIM KAYNAKLARI, BUGUN
DOGALGAZDA OLDUGU GIBI, MALIYETININ ALTINDA PIYASAYA SUNARSANIZ, BUNLARIN
KULLANIMINI TESVIK ETMIS OLURSUNUZ. PIYASAYA UCUZ DOGALGAZ SURERSENIZ RUZGAR,
KOMUR VE SU KAYNAKLARINIZDAN URETILEN ELEKTRIK, BUNUNLA REKABET EDEMEZ.
DOLAYISIYLA BURADA MALIYETLERE GORE DOGRU FIYATLARIN OLUSMASINA IZIN VERECEK
BIR PIYASA MEKANIZMASI COK ONEMLI. BUGUN BOTAS DOGALGAZI EN AZINDAN NIHAI
TUKETICILERE, YANI KONUTLARA OLSUN, SANAYIYE OLSUN OZEL SEKTORUN ELEKTRIK
SANTRALLERINE OLSUN, MALIYETININ ALTINDA FIYATLARLA SATIYOR. BU, DENGELERI
DEGISTIREN BIR DURUM VE DOGALGAZ ITHALATINDA BIR REKABETIN OLUSMASINI DA
ENGELLIYOR. SIZ BIR YERDE SUBVANSE EDILMIS FIYATLARLA REKABET EDEMIYORSUNUZ.

NEDEN REKABET EDEMIYORSUNUZ, GETIRMEK SERBEST DEGIL MI?

O REKABETI
YARATAMIYORSUNUZ VEYA COK KISITLI YARATILABILIYOR. GERCI YILSONUNDA BATI
HATTI’NDA OZEL SEKTOR 6 MILYAR METREKUP (M3) GAZ ALIM KONTRATI YAPTI VE BIR
MIKTAR REKABETCI ORTAMA GECILDI. DAHA ONCE DE BOTAS 4 MILYAR M3’LUK KONTRAT
DEVRI GERCEKLESTIRMISTI. AMA BUGUN SONUCTA FIYATI BELIRLEYECEK OLAN YINE
BOTAS’IN RAKAMLARIDIR. DOLAYISIYLA BU SUBVANSIYONLARIN, DESTEKLERIN ORTADAN
KALKMASI, HER URUNUN KENDI MALIYETINE GORE REKABETCI ORTAMDA FIYATINI BULACAGI
BIR ORTAMIN SAGLANMASI GEREKIYOR KI, TERCIHLER DOGRU YAPILABILSIN. TURKIYE
KOMURUNE YONELEBILSIN, RUZGARINA YONELEBILSIN VE BUNLARI ILAVE DESTEKLERE
IHTIYAC KALMADAN YAPABILSIN. YANI BIR TARAFI DESTEKLEMEK YERINE (KI BIRTAKIM
DESTEKLER VERILIYOR DA ZATEN AMA BEN BUNLARIN COK FAZLA IHTIYACI OLDUGUNU
DUSUNMUYORUM) MALIYETLERI YANSITACAK REKABETCI BIR PIYASA OLUSTURABILIRSEK BU
PIYASA ICINDE DENGELER YERINI BULACAKTIR VE GEREK ULKE, GEREK TUKETICI, GEREK
YATIRIMCI DOGRU TERCIHLERE DOGRU YONELECEKTIR. BOYLESI BIR ORTAM, SEKTORU
DEGISEN DUNYADAKI GELISMELERI YANSITACAK DOGRU TERCIHLERE YONELTEBILECEKTIR.

DOGALGAZDA OZEL SEKTORUN PAYI YETERSIZ DIYORSUNUZ, NE YAPILMALI?

BOTAS’IN
PIYASA PAYI EN AZINDAN YUZDE 50’NIN ALTINA INMELI. SU ANDA OZEL SEKTORUN PAYI
YUZDE 25 SEVIYELERINDE. YANI EN AZINDAN BIR BU KADAR DAHA DEVRIN, YANI REKABET
YARATABILECEK BIR DEVRIN YAPILMASI GEREKIR. DOGRULUGU YANLISLIGI, GEREKLILIGI
GEREKSIZLIGI TARTISILABILIR AMA BIRTAKIM STRATEJIK NEDENLERLE, BOTAS’LA BIR
ULUSAL SAMPIYON YARATMA KAYGISI DIKKATE ALINMASI GEREKEN BIR KAYGIDIR. BUTUN BU
KAYGILARLA EGER BOTAS’IN GENE ONEMLI BIR PAZAR PAYI OLMASI ONGORULUYORSA
BUNLARIN TICARI SARTLARIYLA MALIYETLERINE UYGUN BIR SEKILDE PIYASAYA SUNULMASI
LAZIM.

HEM OYUNCU GIBI DAVRANIP HEM DE SAMPIYON OLMASINI BEKLEMEK NE KADAR
DOGRU?

ORADAKI SAMPIYONLUKTAN KASIT, DUNYA PIYASALARINDA SOZ SAHIBI
OLABILECEK PAZARLIK GUCU YUKSEK BIR ALICI OLMASI. HANI COK PARCALANIP GIDERSE
DUNYA PIYASALARINDA PAZARLIK GUCU OLMAZ DIYE DUSUNULEBILIR. HALBUKI TURKIYE
PIYASASI KENDI BASINA COK BUYUK BIR PIYASA. BU PIYASADAKI OYUNCUNUN HER ZAMAN
TURKIYE’YE FIZIKSEL OLARAK GAZ GETIRECEGI COK YER VAR. HEP SOYLUYORUZ ISTE
DUNYANIN GAZ KAYNAKLARININ YUZDE 70’I BIZIM KOMSUMUZ. HATTA KOPRU OLACAGIZ, HUB
OLACAGIZ VESAIRE. DOLAYISIYLA TURKIYE GAZIN GAZLA REKABETINI SAGLAYABILIRSE,
YANI TURKIYE GAZ SATMAK ISTEYENLERIN BIRBIRIYLE REKABETINI SAGLAYABILIRSE ORADA
EN IYI OPTIMAL NETICELERI ELDE EDER VE FIZIKSEL GAZ SIKINTISI OLMAZ. BUNUN ICIN
ILLA KI ULUSAL BIR SAMPIYONA, YANI BOYLE BOTAS GIBI GUCLU BIR ALICIYA GEREK
YOK. PIYASANIN KENDISI DE GUCLU BIR ALICIDIR. AMA DEDIGIM GIBI BUNLAR SAYGI
DUYULACAK TARTISMALAR. AMA HER HALUKARDA OLMASI GEREKEN, MALIYETLERIN DOGRU
YANSITILABILDIGI REKABETCI PIYASALAR OLMASI.

NEDEN REKABET OLUSMUYOR? BOTAS NE YAPIYOR?

BURADA SUBVANSIYONLARLA, BUGUN BOTAS’IN YAPTIGI NEDIR?
BIZIM TESISLERIMIZE ALDIGININ 3’TE 2’SI FIYATINA SATIYOR GAZI. GIDIYOR
YAPISLET- DEVRETLERE, EUAS’A ALDIGININ 1.5 MISLINE SATIYOR, ONUNLA DENGELEMEYE
CALISIYOR. ORADAN ELEKTRIK UZERINDEN HIDROLIK KAYNAKLARLA PACALLANARAK BIR
SEYLER YAPILMAYA DENGEDE TUTULMAYA CALISILIYOR. BUNLAR SURDURULEBILIR
POLITIKALAR DEGIL, BIR YERDE DE GELIYOR DUVARA CARPIYOR ZATEN.

ONUMUZDEKI GUNLERDE DOGALGAZ KESINTISI IHTIMALI VAR MI?

SIMDI DOGALGAZ KESINTISI
OLABILIR SOGUKLAR GELIRSE. AMA BU SOZLESMELERDEKI MIKTAR EKSIKLIGINDEN DEGIL,
DAHA COK ALT YAPIDAN KAYNAKLANAN SORUNLARDAN OLUYOR. ULASTIRAMIYORUZ,
ILETEMIYORUZ. INSALLAH OLMAZ AMA TEKNIK OLARAK BOYLE BIR IHTIMAL MASANIN
USTUNDE DURUYOR. ALTYAPI EKSIGININ GIDERILMESI ICIN YATIRIMLAR YAPILIYOR.
BOTAS’IN YAPTIGI IKI TANE KOMPRESOR MAALESEF BU KISA YETISEMEDI. BITIS
TARIHLERINI TAM BILMIYORUM AMA 2013 ICINDE DEVREYE GIRECEKLER DIYE BILIYORUM.
BU KOMPRESORLER SU ANDA DEVREDE OLSAYDI BU KISI RAHAT ATLATIRDIK. GELECEK KIS
ISE TALEP NE KADAR ARTACAK, NE OLACAK BIRAZ ONA BAGLI.

TURKIYE’NIN GAZ
TALEBI COK ARTIYOR GOZUKUYOR AMA BURADA BIR YANLISLIK VAR. CUNKU TUKETICILER
HEM BOTAS’A HEM OZEL SEKTORDEKI ITHALATCILARA TALEPLE GIDIYOR. OZEL SEKTOR
DIYOR KI BENIM ELIMDE SU KADAR TALEP VAR, BOTAS DIYOR KI BU KADAR TALEP VAR.
AMA CIFTE KAYIT VAR. YANI GORUNEN TALEP ARTISININ BIR KISMI BUNDAN
KAYNAKLANIYOR. BEN TURKIYE’NIN SU ANDAKI KONTRATLARIN SEVIYESIYLE BU KIS BIR
SIKINTIYA GIRECEGINI BEKLEMIYORUM. SABANCI GRUBU’NUN ENERJIYE YAKLASIMINI
BIRAZ ANLATIR MISINIZ? GRUP KENDISINI NEREDE KONUMLANDIRIYOR? SABANCI GRUBU
OLARAK BIZ 2005 YILINDA ENERJIYI EN ONEMLI BUYUME ALANIMIZ OLARAK TANIMLADIK VE
VERBUND’LA ORTAKLIK YAPTIK. BURADA 2015 YILI ICIN SATIS TARAFINDA YUZDE 10
PAZAR PAYI HEDEFLEDIK. SATACAGIMIZ ENERJININ 4’TE 3’UNU, YANI ASAGI YUKARI
TURKIYE’NIN ENERJISININ 7.5-8’INI KENDIMIZ URETECEGIZ, GERI KALANINI TICARET
YOLUYLA YAPACAGIMIZ SATISLAR OLUSTURACAK DEDIK. BU URETIM HEDEFI, 5 BIN
MEGAWATT’LIK (MW) BIR KAPASITE GEREKTIRIR, BIZIM 5 BIN MW KURULU GUCUMUZ
OLACAK. 6 MILYON MUSTERI DAGITIM BOLGELERIMIZ OLACAK. 2012 SONU ITIBARIYLE SU
NOKTADAYIZ: SU ANDA ISLETMEDE 1700 MW’LIK SANTRALIMIZ VAR, 2 BIN MW INSA
HALINDE, 1500 MW DE LISANS ASAMASINDA VEYA MUHENDISLIK CALISMASI SUREN
PROJELER. BUNLARIN TOPLAMI 5 BIN 200 MW’YI BULUYOR. BUNLARIN BUYUK KISMI
2015’TE, 300- 500 MW’LIK KISMI DA 2016’DA DEVREYE GIRECEK. YANI BIZ BU 5 BIN MW
HEDEFIMIZI BUGUN GUVENCE ALTINA ALDIK. 2015 OLMASA BILE EN GEC 2016 SONUNA
KADAR TAMAMLANIR.

SIZ BUYURKEN PAZAR DA BUYUYOR, PAYINIZ?

BIZ YOLA
CIKTIGIMIZDA URETIMDEKI PAZAR PAYIMIZ YUZDE 1’LER SEVIYESINDEYDI. SU ANDAKI
PAYIMIZ YUZDE 4. BU SOZUNU ETTIGIM KAPASITE DEVREYE GIRDIGINDE 2015-2016’DA
URETIMDE YUZDE 8 GIBI BIR PAZAR PAYIMIZ OLACAK.

DAHA ILERIYE DONUK
PROJEKSIYONUNUZDAN SOZ EDER MISINIZ?

BURADA BIR ORTAK DEGISIKLIGIMIZ SOZ
KONUSU. VERBUND GIDIYOR. BUTUN ANLASMALAR IMZALANDI AMA BUROKRATIK PROSEDURLER
SURUYOR. TAHMIN EDIYORUM MART SONUNA KADAR YENI ORTAGIMIZ E.ON GELMIS OLUR. BIZ
ORTAK DEGISIKLIGI ONCESINDE VERBUND’LA TAM 2020 HEDEFLERIMIZI TANIMLAYALIM DIYE
KONUSUYORDUK. VERBUND’UN ENERJISA’DAN CIKMAYI DUSUNMESINDE ROL OYNAYAN
KONULARDAN BIRI DE BU OLDU. ONLAR BIZIM BUYUME HEDEFLERIMIZI COK FAZLA
TASIYABILECEKLERINI DUSUNMEDILER.

SABANCI’YI FAZLA MI AGRESIF BULUYORLARDI?

AGRESIF BULMAK DEGIL, KENDI STRATEJILERI ACISINDAN BUNA
AYAK UYDURAMAYACAKLARINI GORDULER. GENE BIR YERLERE GIDERDIK, GENE 5 BIN MW’DE
KALMAZDIK. STRATEJIK OLARAK ENERJISA’YA BAKTIKLARINDA BUNU YAPABILECEK VE
YAPMASI GEREKEN BIR SIRKET OLDUGUNU GORUYORLARDI. YANI BUNU YAPMAMAK YAZIK
OLACAK DIYE DUSUNUYORLARDI AMA OTE YANDAN KENDI STRATEJILERI FARKLI... SONUCTA
VERBUND BIR AVUSTURYA DEVLET SIRKETI. YATIRIMLARINDA SADECE EKONOMIK KRITERLERI
GOZETMIYOR, AVUSTURYA’YA YATIRIM YAPMAYI ONCELIKLI OLARAK DEGERLENDIREN BIR
SIRKET. YATIRIM YAPACAK CIDDI BIR KAPASITESI VAR AMA BUNUN COK BUYUK BIR
AGIRLIGINI TURKIYE’YE KAYDIRMAK ONLARA STRATEJIK OLARAK COK DOGRU GELMEDI.
ARTI, KENDILERINI BIR YENILENEBILIR, HIDROLIK SIRKETI OLARAK TANIMLIYORLAR
AGIRLIKLI OLARAK. TURKIYE’DE ISE KOMURDEN DE BAHSEDIYORUZ, GAZDAN DA
BAHSEDIYORUZ. BU ARADA E.ON’UN ONERISI GELDI. BIR TAKASLA HISSELERINI
DEVRETMEYE KARAR VERDILER. VE BIZ DE E.ON’LA OTURDUK YENI HEDEFLERIMIZI
TARTISTIK. MADEM YENI BIR ORTAK GETIRIYORSUNUZ BIZE, BIZIM BU ORTAKLA DA
HEDEFLERIMIZI TANIMLAMAMIZ LAZIM DEDIK. 2020 YILI ICIN 8 BIN MW’LIK BIR HEDEF
TANIMLADIK. E.ON’LA BIRLIKTE BELIRLENMIS BIR HEDEF BU.

ONUMUZDE AYEDAS VE
TOROSLAR EDAS OZELLESTIRMELERI VAR. SIMDI ONLARA CALISMAYA BASLADIK. TABII
IHALELERIN OTESINDE BASKA SEYLER DE MUMKUN. BIZIM ILLAKI TERCIHIMIZ O YONDE
DEGIL AMA BIR PERAKENDE AGINI DAGITIM BOLGESINDEN BAGIMSIZ OLARAK DA
GELISTIREBILIRSINIZ. HICBIR BOLGEYI ALAMAZSAK GUCUMUZU O TARAFA
YONLENDIRECEGIZ. BU DAHA ZOR BIR IS AMA YAPILAMAYACAK BIR IS DEGIL. ARTI, BEN
SUNA INANIYORUM KI BU PIYASADA, ONUMUZDEKI YILLARDA, 3- 5 YILDA BIR
KONSOLIDASYON DA OLACAK. URETIM TARAFINDA BU YAVAS YAVAS BASLADI BILE... BU
KONSOLIDASYON OLURKEN BEN INANIYORUM KI BURALARDA DA ONUMUZE YENI SATIN ALMA
FIRSATLARI GELECEKTIR. URETIMDE DE DAGITIMDA DA..

SON YILLARDA ELEKTRIK
PIYASASININ LIBERALLESMESI ICIN COK ONEMLI BIR YOL KAT EDILDI. BUNUN DEVAM
ETMESI LAZIM. BIZIM ICIN SU ANDA EN ONEMLI SEY, ELEKTRIKTEN BASLAYARAK BIR
ENERJI BORSASININ KURULMASI. CUNKU SU ANDA EN ONEMLI EKSIKLIK, GELECEGE YONELIK
BIR REFERANS FIYAT. ELEKTRIK PIYASALARINA BAKTIGINIZDA GUN ONCESI PIYASASI VAR,
ERTESI GUNKU FIYATLARI GOREBILIYORSUNUZ. ONDAN DAHA OTEYE, BIR FIYAT REFERANSI
OLUSTURACAK MEKANIZMA YOK. BU MEKANIZMAYI OLUSTURACAK SEY DE YASA TASARISINA
GIRDI. ENERJI PIYASASI ISLETME ANONIM SIRKETI, YANI EPIAS, YENI YASANIN
GETIRECEGI EN ONEMLI DEGISIKLIK. BUNUN DISINDA TARIFELER YAPISINDA, BIR SURU
DETAY VAR. AMA TEK BIR KALEM OLARAK BAKARSAK, BU TURKIYE’DEKI ELEKTRIK
SEKTORUNE YATIRIM YAPACAK OLAN YATIRIMCIYA DAHA FAZLA ONUNU GORME IMKANI
TANIYACAK BIR MEKANIZMA, YANI BORSA... EPIAS TURKIYE’DE ENERJI SEKTORUNUN DENIZ
FENERI OLACAK.

-MATRIKS-