VakıfBank Kültür Yayınları “Hititlerde Ritüel ve Büyü” isimli
kitabı okurla buluşturuyor. Günümüzden 3600 yıl önce yaşayan Hitit
medeniyetinde toplumsal inancın, büyü ve ritüellerin değerlendirildiği
kitapta, Hititlerin hayatı anlamlandırma yollarının temeline iniliyor.
VakıfBank Kültür Yayınları’ndan (VBKY) çıkan “Hititlerde Ritüel ve
Büyü” kitabında, asırlar önce Anadolu topraklarında hüküm süren Hitit
medeniyetinin ritüel ve büyüye verdiği önemi anlatılıyor.
Eskiçağ tarihi uzmanı Sevgül Çilingir Cesur’un yazdığı kitapta,
Hititlerde etkileme, benzetme, özdeşleştirme ve yerine geçme büyüleri
sıralanırken, ritüellerin ve büyünün toplumsal hayatın merkezinde
konumlandırıldığı belirtiliyor.

Ebediyetle bütünleşme yolu

Hitit toplumunda büyü ve ritüel birbirine ayrılmaz bir biçimde
bağlı. Ölümlü olmanın farkındaki Hitit insanı, ritüeli ebedi olanla
bütünleşmenin yolu olarak görüyor. Cesur, çalışmasının ilk kısmını
oluşturan teorik kısımda ritüelin kavramsal açıklamasını yapıyor,
akabinde inancın temel bileşenlerinden ritüelin sosyal bilim
alanlarında ne şekilde incelendiğini ve ritüel üzerine geliştirilen
teorileri inceliyor.
“Öyle ki toplumun her noktasına nüfuz eden ve dinin pratik
boyutunu temsil eden ritüellerden bağımsız bir din incelemesi yapmak
imkânsızdır” diyen Cesur, Hitit ritüellerinin sanılandan daha derin
bir anlam taşıdığını söylüyor. Cesur, kitabının ilerleyen bölümlerinde
ise ritüellerde kullanılan kil, hamur, taş, ahşap ve metal gibi
hammaddelerin ve onlardan elde edilen ritüel malzemelerinin kullanım
şekillerini, bunların diğer malzemelerle ilişkisini aktarıyor.

İnancın vazgeçilmezi

Ritüel ve büyü, Hitit toplumunun içinde yaşadığı dünyayı
anlamlandırmasına, yaşadığı güçlüklere çözüm bulmasına ve kutsal kabul
ettiği varlıklarla iletişim kurmasına olanak sağlıyor. Çalışmasının
ikinci bölümünde Hitit inancında ritüel ve büyü olgularını tüm
ayrıntılarıyla ele alan Cesur, “İncelenen ritüel metinlerinden yola
çıkılarak ritüel ve büyü terimlerinin kavramsal bir analizi yapılmış,
metinlerde ritüel ve büyü için kullanılan kavramlar incelenmiştir.
Böylece Hitit dininde ritüel ve büyünün ne kadar iç içe geçtiği ortaya
konmuştur. Büyü ritüelleri bayramlar, mitoslar, dualar, fallar ve
kehanetlerin tamamlayıcısı olarak işlev görmüş ve bu bakımdan Hitit
dininin vazgeçilmez bir parçasını oluşturmuştur” diyor.
Cesur kitabında, Hitit büyü ritüellerinde kullanılan malzemelere
dair detaylıca bilgi veriyor. Her bir başlık altında, incelenen
malzemeyi adının geçtiği ritüellerde ne şekilde kullanıldığını ve
diğer ritüel malzemeleriyle olan ilişkisini değerlendiriyor.

Her malzemenin anlamı farklı

Kitabında büyü ritüellerinden hareketle Hitit toplumunun gündelik
yaşamda kullandığı malzemelere atfettiği anlamları ve bunlar
arasındaki ilişkiyi açıklayan Cesur, büyü ritüellerinde kullanılan
malzemenin aslında Hitit kültüründe bağlama göre farklı anlamlar
taşıyabileceğini ifade ediyor. Cesur’a göre ritu¨el, bir inancın ve
toplumun dinamiklerini içinde barındıran sembollerle örülmüş bir dil
ve bu dilin çözülmesi araştırılan toplumun sosyal ve kültürel yapısı
ile değerlerinin anlaşılmasına olanak sağlıyor. Cesur şu satırları
kaydediyor: “Hitit yazılı kaynaklarında da göz ardı edilemeyecek kadar
fazla sayıda ve çeşitlilikte ritüel metni karşımıza çıkar… Hitit büyü
ritu¨elleri tesadüfi yapılan uygulamalar değildir. Ritu¨eli kimin
uygulayacağı, hangi durumda uygulanacağı ve kullanılacak malzemeler
ile yer ve zaman bilgileri de metinlerde açıkça belirtilen
hususlardır…”

Lanetin bertaraf edilmesinde kullanılırdı

Hitit toplumunda kraliyet ailesi dışında sıradan bir Hititlinin
kutsal olarak bilinen varlıklarla iletişime geçmesini gerektiren
durumlarda büyü yöntemine başvuruluyor. Büyü, o kişinin yaşadığı
kötülüğün, rahatsızlığın veya lanetin bertaraf edilmesinde etkin rol
oynuyor. Cesur, büyü ile ilgili bilinen en eski metinin ise I.
Hattuşili dönemine dayandırıldığını ancak Hitit toplumunda büyüye ve
büyü ritüeline başvurulmayan bir dönemin olmadığını söylüyor.

Foreks Haber Merkezi ( haber@foreks.com )
http://www.foreks.com
http://twitter.com/ForeksTurkey