Deniz Yatırım ( http://www.denizyatirim.com.tr ) Tarafından
Hazırlanan Analiz Raporu:
"Tümosan'ın pazar payı 2013 yılında %16 ile en yüksek seviyesini
görmesinin ardından 2016'da tekrar normal seviyeleri olan %10'a indi.
Türk ekonomik aktivitesinde 2016 yılındaki zayıflığa rağmen şirket bu
yılı 6,950 adet traktör satışıyla 2015 yılındaki 6,900 satışa kıyasla
yatay kapatmayı bekliyor. Net gelir 9a16'da yıllık bazda %12 artarak
360mn TL seviyesine geldi ve şirket mevsimsel olarak kuvvetli satış
rakamları ve hükümetin sektöre olan ilgisinin artmasıyla 4.çeyrekte
hacimlerde ilave artış öngörüyor. Önümüzdeki yıl için ise Tümosan
küçük traktör segmentindeki ürün çeşitliliğiyle birlikte birim
satışlarda yıllık bazda %30'luk bir artışla 9bin traktör satışı
hedefliyor. Altay tankının motorunu geliştirme ve üretme projesinde
ise Avusturya hükümetinin teknoloji transferine izin vermemesi, tank
motorunun tüm sınai kullanma hakkını almak istemesi nedeniyle
Avusturya'lı ortak AVL ile olan görüşmeler tıkanmış durumda. Şirket,
teknik destek sağlayıcı bir yabancı ortak bulmak için görüşmelere
devam ediyor. Son olarak, şirket 2017'te forklift piyasasına girerek
ek hacim yaratma çabasında olacak.
Türkiye traktör parkı 2016 yılı itibariyle 704bin adeti 34 yaşın
üzerinde (ort. yaş:23) olmak üzere 1.74 mn adet araçtan oluşuyor.
Türkiye'de 3.07 mn adet tarımsal işletme faaliyet gösterirken işletme
başına düşen traktör sayısı ortalama 1.82 ve ortalama işletme
büyüklüğü 61 dekar seviyesinde (Avrupa'da +100 dekar). Hükümetin arazi
toplulaştırması projesi ile ortalama arazi büyüklüğünü arttırarak
Avrupa seviyelerine getirme çabaları tarımsal üretimdeki verimliliği
arttırmak açısından olumlu gözükürken birim traktör satışlarında
potansiyel bir azalmaya neden olacağı için traktör piyasası açısından
olumsuz olabilir. 2015 yılı 67bin traktör satışıyla rekor bir seviyeye
ulaşan traktör piyasasının uzun vadede bu seviyelerde tutunması pek
mümkün değil. Yurtiçinde beklenmeyen bir olumsuz gelişme olmadığı
taktirde traktör piyasasının önümüzdeki yıl da 63-65bin seviyelerinde
kalması muhtemel. Piyasadaki 1.74mn traktörün 80bin adeti Tümosan
ürünlerinden oluşmakta.
Tarım sektörünün Türkiye GSYH'sindeki payı %9.08 seviyesinde.
Traktör satışlarını etkileyen en önemli etkenler iklim koşulları,
devlet teşvik ve yardımları, jeopolitik ve global ekonomik riskler,
arazi toplulaştırması politikası, hasat verimliliği ve tarımsal
ürünlerdeki ihracat artışı olarak gözüküyor. Ülkemizdeki iklim
koşullardaki bozulmanın ve kuraklık riskinin artması nedeniyle uzun
vadede traktör piyasası iklim şartlarından olumsuz etkilenebilir. Ek
olarak, jeopolitik risklerdeki artış da traktör sektörünü olumsuz
etkiliyor Rusya'yla bozulan ilişkiler tarımsal ürünlerdeki ihracatın
düşmesine ve traktör alıcılarının yani çiftçilerin gelirlerinin
azalmasına neden oldu + Temmuz ayındaki darbe girişimi nedeniyle
tüketici güveninde psikolojik bir bozulma yaşandı. Yine de, 2016
yılında jeopolitik risklerin zirve yapmasına rağmen şirket yönetimi
traktör piyasasının sağlam kalabildiğini ve bunun sektörün kalıcı
güçlülüğünü gösterdiğini ifade etti.
Tümosan'ın Türkiye'deki traktör piyasasındaki pazar payı 2016 yılı
itibariyle %10 seviyelerinde. Şirket, yurtiçi piyasasına odaklanmış
durumda ve birim satışların %98'ine yakını yurtiçi piyasasında
gerçekleşirken toplam satış hacminin de %97.5'u Türkiye'deki
satışlardan gelmekte. Şirket, 2017 yılı için traktör piyasasının yatay
kalmasını ve 65,000 dolaylarında bir traktör satışı gerçekleşmesini
bekliyor. Son rakamlara göre, Tümosan 2016 yılında pazar payını %10'a
çıkararak 2015'teki %9 pazar payına göre gelişme gösterdi. Şirket,
pazar payındaki bu son artışın hızlanacağını öngörüyor ve 2017 yılında
yıllık bazda %30 artış anlamına gelen 9,000 adet birim satış hedefiyle
pazar payını %13.8 dolaylarına çıkarmayı amaçlıyor. Yılın en zayıf
çeyreği olan 1.çeyreğe girerken Ocak 2017'de 600 traktör satışı
yapmayı planlayan şirket bunu gerçekleştirebilirse yıllık 9,000 adet
satış hedefi daha da gerçekçi gözükebilir. Yönetim, 2017 yılına
girerken ürün fiyatarında %5'lik bir artışın da uygulanacağını
bildirdi.
Tümosan'ın traktör satışlarının neredeyse yarısı 90-120 beygir
gücü aralığındaki araçlardan oluşuyor ve şirket bu segmentte piyasa
liderlerinden biri. Fakat, Türkiye'deki traktör satışlarının
yarısından fazlası 50 ila 80 beygir gücü arasındaki araçları içeriyor.
Şirket, pazar payını arttırabilmek için 50 bg ve altındaki
(Türkiye'deki satışların %36'sı) küçük traktör segmentindeki araçlarda
bir ürün çeşitliliğine gitti. Tümosan, 2017'de 50 bg içeren bir
traktör modeliyle 1,000 birim satış yapmayı amaçlıyor. Şirketin ürün
havuzundaki bu gelişmelerin satış hacminde ve pazar payında olumlu bir
etki yaratması mümkünken, küçük motorlu traktörlerin düşük marjlı
olması nedeniyle 2017'de marjlarda ise bir geri çekilme görülebilir.
Pazar lideri olan Türk Traktör'ün aksine Tümosan traktör
piyasasındaki önemli bir yabancı markayla ortaklığa girerek ihracat
satışlarını arttırmayı hedeflemiyor. Şirket, daha çok yurtiçine
odaklanıp ve yabancı hammaddeye daha az bağımlı olarak yola devam
etmeyi düşünüyor. 2015 yılı itibariyle Tümosan sadece 119 tane traktör
ihraç etmişken, Türk Traktör 14bin adet traktörü New Holland
markasıyla işbirliği içerisinde ihraç etmeyi başardı. Tümosan yönetimi
ihracat rakamlarını iyileştirmek için gelecekte yabancı bir ülkede üs
kurma gibi bir ihtimal olabileceğini fakat bunun şu an
gerçekleşmesinin pek mümkün olmadığını belirtti.
Tümosan, Türkiye'deki en büyük traktör fabrikası olan Konya
fabrikasında yılda 45,000 adet traktör (3 vardiyada) ve 75,000 adet
motor (3 vardiyada) üretme kapasitesine sahip. Ancak, Tümosan son 3
yıl ortalamalarına göre yılda 8bin traktör üreterek bu kapasitenin
yalnızca %18'ini kullanmış durumda. Konya fabrikasında üç silindirli
50-85 bg motorlar ve dört silindirli 75-115 bg motorlar üretiliyor.
Daha yüksek beygir gücüne sahip altı silindirli motorun üretimi için
ise çalışmalar devam ediyor. Şirket, 2019 yılına kadar daha yüksek
beygir gücüne sahip Euro 4 standardlarına uygun motor üretimine
başlayabilmeyi hedefliyor. Euro 4 motorlarla ürün maliyetlerinde %10
düzeyinde bir artış yaşanacağı tahmin edilirken bunun 2019 sonrasında
traktör fiyatlarında artışa ve traktör talebinde bir düşüşe neden
olabileceği düşünülüyor. Buna rağmen, Tümosan uzun vadede traktör
piyasasının yılda 60bin satış adetinin altına düşmeyeceğini düşünüyor.
Daha önce yayınlanan haberlere göre Tümosan, Altay tankının
motorunun üretiminde Avusturyalı bir firma olan AVL ile teknik destek
sağlanması konusunda anlaşmaya varmıştı. Fakat, Avusturya hükümeti
teknoloji transferine izin vermeyerek tank motorunun tüm sınai
kullanma hakkını almak istedi ve Avusturya'lı firmayla olan anlaşma
ilerleyemedi. An itibariyle Tümosan projenin AR-GE çalışmasına devam
ediyor ve yabancı firmalarla teknoloji transferi ve teknik destek
sağlanması amacıyla görüşüyor. Projenin 58 ay içerisinde tamamlanması
tahmin ediliyor.
Tümosan, 9a16'da 12.4mn TL'lik (toplam gelirin %3.5'u) yedek parça
satışı yaptı. Toplam yedek parça satışının 2016 sonunda 20mn TL olması
beklenirken şirket 2017'de buradan gelecek ciroyu 40mn TL (toplam
gelirin %8-10'u) seviyelerine taşıyabileceğini düşünüyor.
Tümosan 2017 yılında forklift üretimine başlamayı ve forklift
pazarına girmeyi hedefliyor. Türkiye forklift pazarında yıllık 5,500
civarı satış yapılıyor ve büyüme potansiyeli olan bir piyasa olarak
kabul ediliyor. Tümosan, forklift piyasasında %15 paya sahip olmayı ve
$30mn (net gelirin %23'ü) ciro yaratmayı hedefliyor.
Tümosan, gelecekte jeneratör motoru üretme konusunda da çalışmalar
içerisinde. Türkiye'de yılda 35-40bin civarında jeneratör motoru
satışı yapılıyor ve Tümosan bu motorların %40'ına yakınının üretim
kapasitesi içerisinde olduğunu düşünüyor. Şu an için hedef Aksa
Enerji'ye jeneratör motoru satmak olarak gözüküyor. Eğer bu plan
gerçekleşirse şirket kabaca 7bin TL ortalama fiyatla 5bin birim motor
satarak 35mn TL (toplam gelirin %7.6'sı) gelir yaratmayı amaçlıyor.
Belirtmek gerekir ki, şu an için herhangi bir anlaşma yapılmadı ve bu
hedeflerin kısa vadede ulaşılmasının da zor olduğunu düşünüyoruz.
Tümosan 9a16'da FAVÖK 'ünü 53.5mn TL seviyesine taşıyarak yıllık
bazda %29 artış gerçekleştirdi. FAVÖK marjında da 9a15'deki %13'lük
seviyeden 9a16'da %15 seviyesine ulaşıldı. Şirket, önümüzdeki yıl da
FAVÖK'te artış bekliyor. Ancak, gelecek yıl daha düşük beygir
gücündeki yani daha düşük kar marjıyla satılan traktörlerin birim
satışında artış hedeflenmesi nedeniyle FAVÖK marjında hafif bir
gerileme olabileceğini düşünüyoruz."

******

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım
danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti,
aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen
bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı
sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve
tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine
dayanmaktadır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk getiri
tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer
alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize
uygun sonuçlar doğurmayabilir.

*******

Foreks Haber Merkezi ( haber@foreks.com )
http://www.foreks.com
http://twitter.com/ForeksTurkey