Ahlatcı Yatırım Tarafından Hazırlanan Analiz:
"Mart ayının ortasından itibaren Dünya'da hızla yayılan
koronavirüs doğal olarak petrokimya sektörünü de oldukça olumsuz
etkiledi. Halihazırda uzun süredir devam eden ticaret savaşları
kapsamında özellikle Çin ve diğer birçok ülkenin petrol talebinde
meydana gelen düşüş fiyatların geldiği seviyeler açısından petrol
üreticisi ülkelerinin çoğu için sorun teşkil etmekteydi. Bu bağlamda
OPEC+ olarak arzın kısıtlanması yoluna başvurularak petrol
fiyatlarının yükselmesi amaçlanmıştı. Bir yandan bu uygulama devam
ederken diğer yandan ABD'de kaya gazı petrolü için üretim de artmaya
devam ediyor ve ABD de petrol piyasasında söz olabilmek adına fiyat
rekabetine yönelmekteydi.
Bilindiği üzere bu yılın başında OPEC ve OPEC dışı ülkelerin
günlük petrol üretimini 500 bin varil daha azaltma kararı devreye
girmişti. Bu bağlamda kesinti, Aralık 2018'den bu yana devam eden
günlük ortalama 1,2 milyon varillik kesintinin üzerine eklenerek ve
Mart 2020'nin sonuna kadar uygulanması planlanmıştı. Suudi
Arabistan'ın ayrıca günlük petrol üretimini gönüllü şekilde ek olarak
400 bin varil daha azaltacağı bir süreç başlamıştı. Ocak ayının
sonunda ise OPEC petrol üretiminde Mart ayına kadar devam etmesi
öngörülen kesintilerin Haziran ayına kadar uzatılmasını, Çin'deki
korona virüsü salgını nedeniyle talebin önemli ölçüde azalması halinde
üretimin daha da azaltılmasını değerlendirmeye başladı. Ocak ayında
OPEC kararlarıyla birlikte OPEC'in günlük ham petrol üretimi Ocak
ayında önceki aya göre 509 bin varil azalarak 28 milyon 860 bin varile
geriledi. Bu dönemde, OPEC dışı ülkelerde petrol üretimi ise günlük 50
bin artışla 71 milyon 260 bin varil oldu. Ocak ayında OPEC içinde
günlük ham petrol üretimini en fazla artıran ülkeler sırasıyla Suudi
Arabistan, Nijerya ve Ekvator Ginesi olarak belirlendi.
Şubat ayı itibariyle etkisini artırmaya başlayan korona virüs
salgını hızlı şekilde petrol talebinde de düşüşün meydana gelmesine
neden oldu. Bu gelişmenin etkisiyle OPEC, korona virüsünün Çin'de
yakıt tüketimini vurması nedeniyle küresel petrol istemi ile ilgili
öngörülerini aşağı çekti. Bunun yanında Ocak ayında arz kesinti
kararına rağmen Suudi Arabistan ve Rusya arasında başlayan çekişme
sonucu petrol arzının da artmaya başladığı gözlendi. OPEC, aylık
raporunda yılın ilk çeyreği için büyüme öngörülerini günde 440.000
varil ya da diğer deyişle yaklaşık üçte bir oranında azalttı. Bu
gelişmelerin akabinde petrol fiyatlarında sert düşüşler yaşanmaya
başladı. Petrol fiyatlarının hızla düşmesi, OPEC'in en büyük
ihracatçısı olan Suudi Arabistan'ı acil durum toplantısı yapmaya ve
üretimde yeni kesintileri dikkate almaları için diğer üyelere ve
örgütün müttefiklerine baskı yapmaya itti. Ne var ki Suudi
Arabistan'ın çabaları, örgütün en önemli müttefiki olan ve düşük
fiyatlarla daha kolay mücadele edebilen Rusya'nın direnişiyle
karşılaştı.
Rusya'nın bu direnişi ardından OPEC+ ülkelerinin petrol arzı
konusunda anlaşmaya varamaması üzerine Rusya petrol üretimini artırma
mesajı verirken Suudi Arabistan ise günlük ham petrol üretimini 9,7
milyon varilden 13 milyon varile kadar yükselteceğini ve Avrupa'ya
daha düşük fiyatlardan petrol satacağını açıkladı. Bu bağlamda ayrıca
1 Nisan'dan itibaren müşterilerine günlük 12,3 milyon varil ham petrol
tedarik edeceğini duyurdu. Başlayan fiyat savaşı ile birlikte Birleşik
Arap Emirlikleri'i de Şubat ayı fiyatlarını düşürdüğünü belirtti.
Bununla birlikte Irak, Basrah Light petrolü varil başına 5 dolar,
Suudi Aramco, Arab Medium'u varil başına 6 dolar düşürdü. Böylece 2017
yılından bu yana sürdürülen arz kısıntılarına dair yükümlülükler
bozulmuş oldu.
OPEC üyelerinin üretim kısıntısı için ortak karar alamaması, Suudi
Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin petrol üretimlerini artırma
kararı alması ve koronavirüsün tüm Dünya'da etkisini artırıp petrole
olan talebin düşmesiyle birlikte fiyatlar düşüşünü sürdürüyor. Ham
petrolde bu hafta 20 Dolar seviyesinin altı test edilirken Brent
petrolde 24 Dolar seviyeleri test edildi.
Petrol fiyatlarının bütçe dengesine etkisine bakıldığında, Kuveyt,
Katar ve Bahreyn petrol fiyatlarının değişimine karşı hassas ülkeler
olarak öne çıkıyor. Bu üç ülkenin de 2008 krizi sonrasında petrol
fiyatlarındaki düşüşle bütçe dengelerinin önemli derecede sarsıldığı
görülüyor. Bahreyn'in petrol dışı bütçe gelirlerinin payı sadece %6.8,
bu da ülkenin ne kadar petrole dayalı bir ekonomiğe sahip olduğunu
gösteriyor. Katar'ın petrol dış gelirlerinin payı %17.8 iken,
Kuveyt'in %35.6 olarak gözüküyor.
Petrol fiyatlarının bu denli sert düşüş göstermesi petrolde dışa
bağımlı olmamız nedeniyle Türkiye'nin cari açığını dengeleyici bir
unsur olsa da şirket bazında değerlendirdiğimizde özellikle Tüpraş'ın
fiyatlarda hem virüs hem de fiyat savaşlarından kaynaklı bu sert
düşüşten olumsuz etkilenmesine neden oluyor. Tüpraş için petrol
fiyatlarındaki aşağı yönlü sert hareketin ilk etkisi olarak stok
değerleme zararı kaydedilmesi gösterilebilir. Bu süreçte petrol
fiyatlarındaki gerileme hammadde maliyetlerini aşağıya çekmesine
rağmen talepteki düşüş ise gelirlerde düşüşü meydana getirebilir.
Resmi olarak duyurulmuş olmasa da basında çıkan bazı haberlerde Tüpraş
koronavirüsle bağlantılı zayıf talep dolasıyla İzmir, İzmit ve
Kırıkkale rafinerilerindeki üretimi sırasıyla %50, %20 ve %50 azalttı.
Petkim'de ise petrol fiyatlarındaki gerilemenin hammadde olarak
petrol türevlerinin kullanılması nedeniyle operasyonel performansına
pozitif katkı sağlasa da bu katkı hem nihai ürün fiyatlarındaki
gerileme hem de beklenen talep daralması nedeniyle oluşacak olumsuz
etkilerle dengelenecektir. İki şirketin de yılbaşından bu yana hisse
performanslarına baktığımızda Tüpraş'ın %40.5, Petkim'in ise %20.5
değer kaybı yaşadığı gözleniyor. İki şirketin de hisselerinin değer
kayıplarının virüsün etkisini artırmasıyla birlikte hız kazandığı
gözleniyor. Tüpraş'ın F/DD değeri yılbaşına göre %38, Petkim'in ise %7
aşağıda olduğu gözleniyor.
Sonuç olarak önümüzdeki dönemde her iki şirketin de kar
marjlarındaki değişimde belirleyici ana faktör talep koşullarındaki
görünüm olacak. Bu görünümün ana belirleyicisi de şüphesiz korona
virüsün etkisini kaybedeceği zaman dilimi ve yaşanan petrol fiyat
savaşlarına dayalı gelişmeler olacak. Korona virüsün etkisi Haziran
ayına kadar azalacak olursa ksıa vadede yeniden toparlanma sağlanması
için bir fırsat ortaya çıkarabilir. Çin'in virüsten kurtulma noktasına
geldiği bu zamanlarda PMI verilerinde gözlenen toparlanma bu açıdan
bir çok sektör için de umut kaynağı. Bu konuda Çin'in devlet
rezervleri için petrol alımına başlayacak olması bir nebze de olsa
petrol fiyatlarında canlanma yarattı. Fakat burada bir risk de göz
ardı edilmemeli. Başta da bahsettiğimiz gibi Rusya ile Suudi Arabistan
arasında yaşanan arz kesintisi krizi ve arzın artırılmasıyla petrolde
depolayacak yerin neredeyse kalmaması ve fiyatların düşürülmesi süreci
virüs krizi atlatılsa bile devam edecek olursa bu sektörde ikili
sorundan bir tanesi devam edeceğinden kar marjları sonraki süreçte de
düşük kalmaya devam edebilir. Ayrıca virüs krizinin atlatılmasından
sonra küresel ekonomik faaliyet ne derecede hızlı bir toparlanma
sürecine girecek bu konu da ülkeler arası değişkenlik gösterecektir."

******

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım
danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti,
aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen
bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı
sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve
tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine
dayanmaktadır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk getiri
tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer
alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize
uygun sonuçlar doğurmayabilir.

*******

Foreks Haber Merkezi ( haber@foreks.com )
http://www.foreks.com
http://twitter.com/ForeksTurkey